De meeste professionals hebben niet zoveel met onderzoek. We associëren het snel met saaie kwantitatieve studies, ingewikkelde modellen en lastige begeleiders. En daarbij: het staat maar ver weg van de praktijk….
Dat vinden wij erg jammer! De brug tussen praktijk en onderzoek is ontzettend belangrijk, met name ook in het vak van opleiden, leren en veranderen. En daarbij: het is niet waar dat onderzoek alleen maar saai en lastig is. Onderzoek kan ook een hele spannende bezigheid zijn, en een effectieve manier om aan zinvolle organisatiethema's te werken. Dat vraagt wel een ander perspectief.
Wij - Joseph en Tjip - hebben op het najaarscongres van de Haagse Hogeschool over de integratie van Onderzoek in Onderwijs (georganiseerd door de Haagse Hogeschool), twee workshops gegeven onder de titel “Passie voor onderzoek”.
We hebben vier stellingen geformuleerd voor 'onderzoek met plezier':
- Onderzoek dient een beweging op gang te brengen
- Onderzoek doe je op basis van een urgente, persoonlijke vraag
- Onderzoek is, als het goed is, aanstekelijk!
- Onderzoek dient betrouwbare informatie op te leveren
Dat is een andere manier van kijken naar onderzoek dan het gangbare, academische onderzoek. Als je een project opbouwt aan de hand van deze principes ontstaat een heel andere manier van werken. Dat probeerden we met de deelnemers uit in de workshops. We lichten de uitgangspunten toe.
Onderzoek dient een beweging op gang te brengen
Onderzoek is een enorm krachtige manier om collega’s rondom een probleem of uitdaging in beweging te brengen. Door elkaar te interviewen, of mee te lopen in het werk ontstaat snel inzicht in mogelijke aanknopingspunten liggen voor het oplossen van lastige problemen. Onderzoek doen is eigenlijk niets anders dan het mobiliseren van onze nieuwsgierigheid in het kijken naar ons werk. Het 'probleem' wordt met onderzoek een 'vraag': Hoe kan het dat we altijd achterlopen met ons facturatie systeem? Waarom zijn collega’s niet gemotiveerd en enthousiast om een opleiding te volgen? Wat kan mensen helpen om meer eigen verantwoordelijkheid te pakken in hun werk? Rond dit soort taaie vraagstukken op een onderzoekende manier met elkaar in gesprek gaan levert heel snel kennis en energie op om het probleem aan te pakken.
Onderzoek doe je op basis van een urgente, persoonlijke vraag
Onderzoek doen naar iets waarnaar je niet nieuwsgierig bent, werkt niet zo goed… Krachtig onderzoek vraagt om professionals die echt willen weten hoe het zit. Je eigen vraag, daar begint het vaak bij. Op deze manier kan onderzoek een manier worden om juist aan dat lastige vraagstuk te werken waar je met je team maar niet uitkomt. En dat je wel raakt… Hoe kan het dat de doorstroom van talent in onze organisatie maar niet lukt? Bijvoorbeeld. Of: hoe krijgen we voor elkaar dat de samenwerking tussen onze afdelingen vorm krijgt? Als het maar een vraagstuk is waar echt iets op het spel staat voor de betrokkenen en waarbij je zelf energie voelt. Soms vraagt dat het 'verbouwen' van een bestaande vraag zodat hij net meer aansluit bij je eigen affiniteit.
Onderzoek is, als het goed is, aanstekelijk!
Onderzoek gaat in dit perspectief om het mobiliseren van collega’s om samen aan een lastig vraagstuk te werken. Dat vraagt om een aanpak die dicht bij de dagelijkse werkpraktijk ligt en daar ook zijn waarde kan aantonen. Dus geen anonieme vragenlijsten, maar spannende en leuke vormen die mensen betrekken, aan het denken zetten en in gesprek brengen. Benut posters, podcasts of video’s om vragen op tafel te leggen. Gebruik aanstekelijke vormen om je gegevens te verzamelen, doe dit door zichtbaar te zijn in het dagelijks werk en verzamel relevante betrokkenen om je opgedane inzichten mee te delen. Onderzoek kan zo in het hart van de organisatie worden uitgevoerd, samen met relevante betrokkenen.
Onderzoek doen dient betrouwbare informatie op te leveren
Onderzoek levert informatie op. En het is belangrijk dat die informatie betrouwbaar is, anders kun je er geen duurzame kennis mee opbouwen. Als je immers erg enthousiast bent over een thema, kun je al snel in de verleiding komen om aannames of conclusies te trekken die niet kloppen of ten minste dubieus zijn. Betrouwbare informatie vraagt om een gedegen ontwerp van je vragen, dat gebaseerd is op bestaande inzichten in het vakgebied. Ook de analyse van je informatie is belangrijk. Doe die systematisch en gegrond. Je kunt de betrouwbaarheid van onderzoek ook vergroten door kritische meelezers uit te nodigen, zoals medeonderzoekers of vakgenoten. Op die manier bouw je aan een stevig fundament voor je beweringen en maak je de conclusies houdbaar in de praktijk.
Kijken naar de principes
We daagden de workshopdeelnemers uit een onderzoeksaanpak te formuleren, louter op basis van één van de vier principes. Dat leverde veel op. Proberen te voldoen aan alle (geschreven en ongeschreven) criteria van gedegen onderzoek is een belemmering. Door als start ronduit voor 1 uitgangspunt te kiezen ontstaat ruimte: je kunt lekker aan de slag en ontwerpen. Je ontwerp kun je vervolgens verfijnen en aanvullen door ook de andere principes een voor een toe te voegen.
De spanning tussen de principes zijn ook interessant om nader te verkennen. Op welke manier verhoudt de ambitie om duurzame kennis te bouwen met behulp van onderzoek zich bijvoorbeeld met het principe dat onderzoek aanstekelijk dient te zijn? Interessant materiaal om verder mee te experimenteren en onderzoek in het dagelijks werk in te zetten. Deelnemers van de workshop 'Passie voor onderzoek' waren in elk geval enorm enthousiast! En wij ook.
Meer lezen?
Meer lezen over onderzoek doen vanuit dit perspectief? Onderzoek dat leuk en sprankelend is, en dient als interventie in de praktijk? Onze collega's Maaike Smit en Suzanne Verdonschot schreven er een toegankelijk en inspirerend boek over. En op de website van de Onderzoekspraktijk vinden je meer informatie en voorbeelden.